Z albumu księcia/Książ od kuchni – Zamek Książ i jego mieszkańcy na historycznej fotografii

32 Zobacz galerię

Nie jedną, a dwie wyjątkowe wystawy przygotował Zamek Książ w Wałbrzychu na tegoroczny sezon zimowy. Nowej odsłony w Apartamentach Cesarskich doczekała się niezwykle popularna ekspozycja „Książ od kuchni w obiektywie nadwornego kucharza Hochbergów Louisa Hardouina”. Zupełną nowością  jest sąsiadująca z wystawą zdjęć utalentowanego kucharza prezentacja niepublikowanych wcześniej fotografii z osobistych albumów księżnej Daisy. Wszystko to w cenie biletu do zamku.

„Z albumu księcia” to unikatowa ekspozycja 62 fotografii pochodzących w większości z prywatnych albumów najsłynniejszej w historii mieszkanki Zamku Książ w Wałbrzychu,  księżnej Daisy von Pless. Na potrzeby wystawy udostępniły je wnuki księżnej, JKW książę Bolko von Pless i hrabina Gioia von Leutrum von Ertingen. Na zdjęciach możemy zobaczyć codzienne życie ostatnich dwóch pokoleń Hochbergów na Książu. Większość z nich nie była dotychczas prezentowana publicznie. Na ponad stuletnich zdjęciach oprócz księżnej Daisy, księcia Jana Henryka XV i trójki ich synów zobaczymy także ostatnich przedstawicieli słynnego śląskiego rodu, których wczesne dzieciństwo upłynęło w Książu i Pszczynie. Ekspozycję zaaranżowano pod kuratelą prezesa Fundacji Księżnej Daisy von Pless Mateusza Mykytyszyna w dwóch salach Apartamentów Cesarskich na pierwszym piętrze zamku, w tym w urokliwej okrągłej komnacie w Baszcie Białej. Oprócz samym Hochbergów na wystawie zobaczymy także ich rezydencje, w tym zamek w Pszczynie, pałacyk myśliwski w Promnicach, rodzinny zamek księżnej Daisy  Ruthin w północnej Walii, a także luksusową willę w której zamieszkała po rozwodzie w Monachium.

„Z albumu księcia” - wystawa prywatnych zdjęć książęcej rodziny Hochberg von Pless  ze zbiorów Mateusza Mykytyszyna oraz cyfrowego archiwum Fundacji Księżnej Daisy von Pless, otwarcie 12.02.2021 r. Organizator: Zamek Książ w Wałbrzychu (prezes: Anna Żabska), współpraca: Fundacja Księżnej Daisy von Pless, scenariusz: Mateusz Mykytyszyn, aranżacja: Piotr Lasko (Deko-BAU sp. z o.o.), wybór zdjęć i podpisy pod zdjęciami: Mateusz Mykytyszyn. Kurator: Mateusz Mykytyszyn.

„Książ od kuchni”

Trzon kolekcji Louisa Hardouina stanowi 41 prawie stuletnich kaset zawierających około osiemset ujęć zamku Książ, jego otoczenia, a także rezydencji rodziny Hochbergów na Górnym Śląsku, zamku w Pszczynie i pałacyku myśliwskiego w Promnicach. Nadworny kucharz książąt von Pless w latach 1909-1932 fotografował z pasją i niemal bezustannie. Bajeczna kolekcja, w której posiadanie wszedł Zamek Książ w Wałbrzychu przy współpracy z Fundacją Księżnej Daisy von Pless, w latach 80-tych ubiegłego stulecia trafiła z Londynu do Burlington w Kanadzie. Odziedziczyła ją wnuczka autora zdjęć, pani Jean Wessel, córka Louise’a Hardouine’a Jr (1906-1986).

Ten wysokiej jakości artystycznej materiał jest nieocenionym źródłem wiedzy historycznej o zamku, jego wnętrzach i otoczeniu, także w czasach monumentalnej przebudowy podczas I wojny światowej. Do zdjęć pozowali członkowie najbliższej rodziny Louise’a Hardouine’a, żona Eugenie oraz synowie Louis Jr („LuLu”) i Maurice. Widzimy na nich także życie codzienne dworu i jego pracowników: książęce pokojówki, niańki, ogrodników i kancelistów, stajennych oraz nierzadko dwóch młodszych synów księżnej Daisy i Hansa Heinricha XV, hrabiów Aleksandra (1905-1984) i Bolka von Hochberg (1910-1926). Chłopcy, których dzieciństwo w Książu przypadło na czas wojny, byli wówczas odseparowani od ojca, oficera przybocznego cesarza Wilhelma II i matki, frontowej siostry Czerwonego Krzyża. Przebywali głównie pod opieką służby i guwernerów. Młodzi hrabiowie bardzo zżyli się z rodziną Hardouinów, co pięknie ilustrują ocalałe fotografie.

Tę pozorną idyllę utraconego świata Louis Hardouin uwiecznił o każdej porze roku czy dnia. Widzimy zimowe szaleństwo na sankach, ale także letnie i wiosenne pikniki wśród rododendronów. Zachwycają nocne ujęcia przedzamcza oraz jego panoramy pokazane z rozmaitych punktów widokowych o poranku. Oku tego estety nie umknęło chyba nic godnego uwagi w posiadłości von Plessów, która wyróżniała się przepychem w tej części Europy. Fotograf utrwalił piękno książańskiej architektury i otaczającą zamek zachwycającą przyrodę. Książęcą palmiarnię zaprezentował na pionierskich odbitkach barwnych. Eksperymentował kolorowe ujęcia na leśnych dzwonkach, a nawet niezwykle interesującym, bo unikatowym przedstawieniu wozu z sianem na tle barokowego dziedzińca honorowego.

„Książ od kuchni w obiektywie Louisa Hardouina nadwornego kucharza Hochbergów” - wystawa prywatnych zdjęć ze zbiorów Jean Wessel oraz cyfrowego archiwum Zamku Książ w Wałbrzychu, otwarcie 12.02.2021 r. Organizator: Zamek Książ w Wałbrzychu (prezes: Anna Żabska), współpraca: Fundacja Księżnej Daisy von Pless, scenariusz: Beata Lejman, aranżacja: Piotr Lasko (Deko-BAU sp. z o.o.), wybór zdjęć: Beata Lejman, Mateusz Mykytyszyn, podpisy pod zdjęciami: Mateusz Mykytyszyn. Kuratorzy wystawy: Beata Lejman, Magdalena Woch i Mateusz Mykytyszyn.

Louis Hardouin

Louis Hardouin senior (1877-1954), z St. Benoit we Francji, szef kuchni na dworze książąt von Pless w Książu od 1909 do 1932 roku. Wcześniej pracował w rezydencjach arystokratycznych Londynu. Mistrz wykwintnej kuchni był także obdarzony wyjątkowym talentem fotograficznym. Przez ponad 20 lat utrwalał na szklanych, stereoskopowych negatywach zamek Książ i jego okolice, książęcą rodzinę, krewnych Hochbergów, a także znamienitych gości odwiedzających ich siedziby. Główny temat jego zdjęć stanowią ludzie zatrudnieni w zamku, pokazani w dni powszednie i świąteczne. Po wybuchu I wojny światowej, francuski szef kucharzy zamkowych stał się jedną z pierwszych ofiar nagonki na cudzoziemców z krajów Ententy przebywających w cesarskich Niemczech. Ze względu na zamiłowanie do fotografii był podejrzewany i oskarżany o szpiegostwo. W 1914 roku trafił do więzienia we Wrocławiu. W gazecie „Freiburger Bote” wydawanej w Świebodzicach ukazał się artykuł sugerujący, że powinien on zostać natychmiast bez sądu rozstrzelany. We wrocławskim więzieniu odwiedzała go małżonka Eugenie, której towarzyszyła księżna Daisy. Zawsze pogodny i aktywny Louis był wówczas w złym stanie psychicznym i fizycznym. Według relacji syna Louisa Juniora, Hardouin został przeniesiony z ciężkiego więzienia do obozu internowanych w Holzminden nad Wezerą, blisko Hanoweru, dzięki osobistemu wstawiennictwu księżnej Daisy. W obozie spędził dwa lata. Po czasie mógł sprowadzić z Książa swój sprzęt fotograficzny. Dzięki temu stworzył wyjątkowej wartości dokumentację życia obozowego. Także i te zdjęcia trafiły do zasobów cyfrowych Książa. „Kucharz-fotograf” powrócił do zamku w listopadzie 1917 roku, prawdopodobnie także dzięki interwencji Hochbergów. Z rodziną książęca pozostał do wczesnych lat 30-tych. Następnie zamieszkał w Londynie. Pozostawił ponad 2000 fotografii o wysokich walorach artystycznych i technicznych.

Apartamenty Cesarskie

Stanowiące amfiladę siedmiu pomieszczeń pokoje cesarskie powstały na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła zamku. Te przestrzenie Książa zostały wybudowane w latach 1910-1913 w czasie wielkiej przebudowy przeprowadzonej przez księcia Jana Henryka XV. Luksusowe apartamenty miały stanowić pokoje gościnne dla często goszczącego u Hochbergów cesarza i jego rodziny, a docelowo także innych monarchów europejskich. Upadek monarchii i krach finansowy właścicieli zamku sprawiły, że żadna z koronowanych głów nigdy w nich nie zamieszkała. Po 1928 roku stanowiły pomieszczenia muzealne, które zaaranżowano na polecenie rodziny książęcej w celu ratowania jej finansów. Jedyne zachowane elementy oryginalnego wystrój komnat stanową neorenesansowy strop w tzw. „sali zielonej” oraz zdobiące ją prawdopodobnie XVII-wieczne, importowane z Włoch trzy portale drzwiowe. Przetrwały także płaskorzeźby przedstawiające Apolla w rydwanie oraz porwanie Europy umieszczone nad drzwiami w okrągłym salonie w Baszcie Białej.