Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją - wsparcie dla seniorów: Telefon Zaufania dla Osób Starszych

W najbliższą niedzielę 23 lutego przypada Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją – choroby, która dotyka coraz większą liczbę osób, niezależnie od wieku, płci czy statusu społecznego. Szacuje się, że w Polsce zmaga się z nią nawet 4 miliony osób, a wśród nich są również seniorzy, którzy często cierpią w osamotnieniu, bez wsparcia bliskich. Dlatego tak ważne jest, aby osoby starsze wiedziały, że nie są same i że istnieje miejsce, w którym mogą znaleźć zrozumienie i życzliwą rozmowę. Takim miejscem jest Telefon Zaufania dla Osób Starszych, gdzie pod numerem 22 635 09 54 od poniedziałku do piątku dyżurują psycholodzy, gerontolodzy i przeszkoleni konsultanci. To linia dla seniorów, którzy potrzebują wsparcia emocjonalnego lub po prostu życzliwego kontaktu z drugim człowiekiem.

Brak kontaktów społecznych i wsparcia emocjonalnego to codzienność wielu starszych osób. Często nie mają z kim porozmawiać o codziennych sprawach ani podzielić się swoimi zmartwieniami. Dlatego tak ważne jest, aby seniorzy wiedzieli, gdzie mogą znaleźć zrozumienie i życzliwe słowo. Takim miejscem jest Telefon Zaufania dla Osób Starszych, gdzie pod numerem 22 635 09 54 od poniedziałku do piątku czekają psycholodzy, gerontolodzy i przeszkoleni konsultanci. Wysłuchają, dodadzą otuchy i pomogą znaleźć rozwiązania w trudnych sytuacjach.

W Polsce funkcjonują różne formy wsparcia dla osób starszych, takie jak domy pomocy, ośrodki dziennego pobytu czy programy aktywności seniorów. Mimo że ich liczba rośnie, instytucje te często koncentrują się na opiece medycznej, materialnej czy kulturalnej, pomijając równie istotny aspekt, jakim jest wsparcie emocjonalne. Tymczasem wiele starszych osób, zwłaszcza po 80. roku życia, zmaga się z dojmującym poczuciem osamotnienia. 

– Terminy „samotność” i „osamotnienie” często używane są zamiennie. Samotność to stan, w którym świadomie decydujemy się na przebywanie w odosobnieniu – i czasem każdy z nas tego potrzebuje. Osamotnienie jednak to coś zupełnie innego – wiąże się z cierpieniem wynikającym z niechcianej samotności. Brak relacji z drugim człowiekiem oznacza niezaspokojenie jednej z podstawowych potrzeb – potrzeby kontaktu, która jest kluczowa dla zachowania równowagi psychicznej. Długotrwałe osamotnienie nie jest naturalnym stanem i może prowadzić do zaburzeń zachowania i silnego stresu. To bardzo trudne doświadczenie, które starszej osobie odbiera poczucie bezpieczeństwa. Wynika to z rozmów ze starszymi osobami, które dzwonią na numer Telefonu Zaufania. Słyszymy, że nie wychodzą z domu, czują się całkowicie opuszczeni i bezsilni.– mówi psycholog, jeden z konsultantów Telefonu Zaufania dla Osób Starszych. 

Samotność towarzyszy co czwartej starszej osobie

Większość dorosłych Polaków (89%) deklaruje, że swój czas wolny najbardziej lubią spędzać w towarzystwie innych osób, najczęściej rodziny. Tymczasem seniorzy, osoby powyżej 75 roku życia, są drugą grupą najczęściej odczuwającą samotność często lub permanentnie. Potwierdzają to także wyniki raportu „Samotność wśród osób 80+”, według którego aż 26% osób starszych jest osamotnionych, a ponad 13% z nich w ogóle nie wychodzi z domu. 

– Lubimy być blisko innych osób. Towarzystwo rodziny, czy bliskich przyjaciół daje nam poczucie bezpieczeństwa i spokój. Co więc w sytuacji, kiedy nie mamy nikogo? Dla osamotnionych seniorów relacje rodzinne i przyjacielskie są równie ważne, mimo że wokół nich jest znacznie mniej bliskich osób. Nasz raport „Samotność wśród osób 80+” wykazał, że seniorzy czują się niepotrzebni i rośnie w nich poczucie wykluczenia. Aż 70% z nich nie ma w swoim otoczeniu nikogo, komu mogliby zaufać. 59% seniorów w wieku 80 lat i więcej podkreśla, że potrzebują porozmawiać o tym, jak się czują. Dlatego inicjatywy takie jak Telefon Zaufania dla osób starszych są niezwykle istotne – zapewniają wsparcie i wysłuchanie, z szacunkiem i bez oceniania. – wyjaśnia Joanna Mielczarek, Członek Zarządu i Dyrektor Operacyjna Stowarzyszenia mali bracia Ubogich. 

Jakie wsparcie może otrzymać senior dzwoniący na Telefon Zaufania?

W Telefonie Zaufania dla Osób Starszych dyżurują specjaliści z doświadczeniem w pracy z osobami starszymi, którzy oferują wsparcie dostosowane do indywidualnych potrzeb rozmówców. To przestrzeń, w której samotna osoba może znaleźć troskę i zrozumienie. Każda rozmowa traktowana jest z pełną uważnością, a udzielane wsparcie pomaga złagodzić uczucie smutku i osamotnienia. Możliwość otwartego wyrażenia swoich myśli pozwala spojrzeć na trudną sytuację z dystansu, co ułatwia jej lepsze zrozumienie i odnalezienie drogi do rozwiązania. 

Katarzyna Nicolaou, koordynatorka Telefonu Zaufania, podkreśla, że najczęściej konsultanci odbierają telefony od osób starszych, które zmagają się z głęboką samotnością. –To osoby, które rzadko opuszczają swoje domy i nie mają z kim podzielić się swoimi myślami czy codziennymi przeżyciami. Dla nich rozmowa z konsultantem na infolinii staje się jedyną okazją, by opowiedzieć, jak minął dzień, co się wydarzyło, a także po prostu usłyszeć życzliwy głos. Zdarzają się również trudniejsze przypadki, gdy samotność przeradza się w depresję lub poważniejsze problemy emocjonalne. W takich sytuacjach kierujemy rozmówców do odpowiednich instytucji, które oferują profesjonalną pomoc terapeutyczną. Choć rozmowa telefoniczna nie zastąpi terapii, daje poczucie ulgi i pomaga złagodzić uczucie izolacji. Do Telefonu Zaufania dla osób starszych dzwonią również osoby chore, a także te, które borykają się z trudnościami życiowymi, takimi jak utrata bliskiej osoby czy problemy finansowe. Dla nich rozmowa z konsultantem staje się szansą na podzielenie się swoimi obawami, otrzymanie wsparcia i poczucia, że nie są pozostawione same sobie w obliczu swoich problemów. 

Przekaż swoje 1,5 procent podatku na Telefon Zaufania

Prowadzenie i rozwój Telefonu Zaufania dla Osób Starszych jest możliwe dzięki wpłatom z 1,5% podatku. W 2023 roku konsultanci spędzili około 440 godzin na dyżurach, odpowiadając na telefony osamotnionych seniorów, oraz dodatkowe 100 godzin wspierając opiekunów osób z chorobą Alzheimera. W 2024 roku liczba ta podwoiła się – infolinia działała już przez ponad 1000 godzin, a dyżury mogło pełnić jednocześnie kilku specjalistów.
Z każdym miesiącem liczba połączeń rośnie, co pokazuje, jak bardzo potrzebna jest taka forma wsparcia.

Każdy podatnik może pomóc w dalszym działaniu Telefonu Zaufania, przekazując 1,5% swojego podatku na Stowarzyszenie mali bracia Ubogich. Przy składaniu corocznego zeznania podatkowego należy podać numer KRS 0000160750 w odpowiedniej rubryce formularza.             

Telefon Zaufania dla osób starszych (22 635 09 54) dostępny jest przez 5 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku, w godzinach od 17:00 do 20:00. Dodatkowo w środy, w godzinach od 14:00 do 16:00, dyżur jest dedykowany wyłącznie osobom dotkniętym chorobą Alzheimera oraz ich opiekunom. Telefon Zaufania jest bezpłatny, anonimowy i dostępny dla seniorów w całej Polsce.

***
Stowarzyszenie mali bracia Ubogich to międzynarodowa organizacja, która powstała we Francji w 1946 r. W Polsce działa od 2002 r. i jest organizacją pożytku publicznego. Powstała, by być głosem osób niesłyszalnych, niewidzialnych i niezauważanych na co dzień – czyli osób starszych, samotnych. Dzięki Stowarzyszeniu seniorzy stają się widoczni w społeczeństwie. Stowarzyszenie swoje działania opiera na długoterminowym wolontariacie towarzyszącym, polegającym na regularnych odwiedzinach wolontariuszy w domach podopiecznych w ramach Programu „Obecność”, dzięki którym budują się relacje oparte na przyjaźni i zaufaniu oraz na innych inicjatywach.

[1] CBOS, Więzi społeczne, Wrzesień 2024

[2] CBOS, Kto jest najbardziej narażony na samotność,  Listopad 2024

[3] Stowarzyszenie mali bracia Ubogich, Samotność wśród osób 80+, Warszawa 2023