Międzynarodową Nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego zostanie uhonorowane Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau

3 Zobacz galerię

W najbliższą środę, 4 czerwca 2025 roku, w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu odbędzie się uroczystość wręczenia jednej z najważniejszych nagród obywatelskich w Polsce. Laureatem tegorocznej Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego zostanie Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau – instytucja od lat strzegąca prawdy historycznej i przypominająca światu o tragedii Holokaustu. 

Ceremonia, która co roku odbywa się w rocznicę częściowo wolnych wyborów z 1989 roku, zgromadzi w Ossolineum przedstawicieli świata nauki, kultury i polityki. W uroczystości udział wezmą także członkowie kapituły, m.in. prezydent Wrocławia Jacek Sutryk, były prezydent miasta Rafał Dutkiewicz, prezes Kolegium Europy Wschodniej Laurynas Vaičiūnas, dyrektor Ossolineum dr Łukasz Kamiński, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Robert Olkiewicz, dyrektor Studium Europy Wschodniej UW Jan Malicki oraz prof. Jerzy Zdrada. 

– Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau to nie tylko muzeum. To przestrzeń odpowiedzialności, przestrogi i edukacji. W czasach, gdy prawda historyczna bywa podważana, rolą takich instytucji jest nie tylko jej ochrona, ale i głośne świadectwo – uzasadnia wybór tegorocznego laureata prezydent Wrocławia Jacek Sutryk. 

Pamięć jako zobowiązanie 

Wybór tegorocznego laureata jest wymowny. W dobie wojen, napięć społecznych i narastającej dezinformacji, strażnicy prawdy historycznej pełnią dziś rolę nie do przecenienia. 

- Muzeum w Auschwitz jest miejscem, które stale i dobitnie przestrzega ludzkość przed konsekwencjami nienawiści. Jest to przesłanie uniwersalne, o czym niestety przekonują się kolejne pokolenia, także nasze pokolenie - mówi dr Łukasz Kamiński, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. 

Muzeum Auschwitz-Birkenau, odwiedzane co roku przez ponad dwa miliony osób, nie tylko dokumentuje i upamiętnia ofiary niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady, ale także prowadzi intensywną działalność edukacyjną i międzynarodowy dialog wokół dziedzictwa XX wieku. 

Nagroda z misją 

Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego przyznawana jest od 2004 roku osobom i instytucjom, które w duchu patrona – emisariusza Armii Krajowej, dyrektora Radia Wolna Europa i doradcy prezydentów – wniosły istotny wkład w budowę wolnego społeczeństwa, demokracji i porozumienia narodów Europy.

W gronie dotychczasowych laureatów znaleźli się m.in.:

- Tadeusz Mazowiecki – pierwszy premier III RP

- George H. W. Bush – 41. prezydent USA

- Vaclav Havel – były prezydent Czech

- Zbigniew Brzeziński, - Instytut Literacki „Kultura”, 

- Swiatłana Cichanouska, 

- a ostatnio – w 2024 roku – Javier Solana, były sekretarz generalny NATO.

Wrocław miejscem debaty o wolności 

Od lat to właśnie Wrocław – Miasto Spotkań – jest gospodarzem ceremonii. Nagroda Nowaka-Jeziorańskiego doskonale wpisuje się w tradycję miasta jako przestrzeni dialogu i pamięci, także tej europejskiej. Ustanowienie jej właśnie tutaj – w mieście, które po wojnie przyjęło dziesiątki tysięcy przesiedleńców i stało się symbolem odbudowywania tożsamości – nie jest przypadkowe.

 Uroczystość wręczenia Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego 2025 odbędzie się 4 czerwca o godz. 17.30 w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich.

 ***

Nagroda Jana Nowaka – Jeziorańskiego określana jest jako jedna z najbardziej prestiżowych nagród w Polsce. Przyznawana jest od 2004 roku. Laureatami nagrody są: Tadeusz Mazowiecki – pierwszy premier III RP, (nagrodę otrzymał w 2004 r.), George H.W. Bush – 41. prezydent Stanów Zjednoczonych (2005), Stanisław Szuszkiewicz – pierwszy przewodniczący. Rady Najwyższej Białorusi (2006), kard. Jean – Marie Lustiger – metropolita Paryża (2007), Siergiej Kowaliow – słynny obrońca praw człowieka (2008), Vaclav Havel – pierwszy prezydent Czech (2009), Leszek Balcerowicz – były wicepremier i minister finansów (2010), Jerzy Koźmiński – prezes Polsko – Amerykańskiej Fundacji Wolności (2011), Valdas Adamkus – były prezydent Litwy (2012), Instytut Literacki „Kultura” (2013), Zbigniew Brzeziński – były doradca prezydenta Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego USA (2014), Tomas Venclova – pisarz, poeta, publicysta, tłumacz (2015), Borys Gudziak- biskup Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, twórca Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie (2016 ), ks. Henryk kardynał Gulbinowicz arcybiskup senior Archidiecezji Wrocławskiej ( 2017), Szewach Weiss - poseł do Knesetu i jego przewodniczący, ambasador Izraela w Polsce ( 2018) , Joachim Gauck prezes Federalnego Urzędu ds. Akt Stasi i prezydent Republiki Federalnej Niemiec (2019), Hanna Suchocka była premier, minister sprawiedliwości i prokurator generalny oraz ambasador RP w Watykanie przy Stolicy Apostolskiej i Zakonie Maltańskim (2020), Swiatłana Cichanouska, Maryja Kalesnikawa i Wołha Kawalkowa – działaczki demokratycznej opozycji na Białorusi (2021), a w 2022 roku nagrodę otrzymało Międzynarodowe Stowarzyszenie Memoriał. W 2023 roku Nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego otrzymał Andrij Deszczycia – dyplomata, politolog; ambasador Ukrainy w Polsce w latach 2014-2022. Obecnie doradca w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Ukrainy.  W 2024 roku nagrodą uhonorowany został Javier Solana, hiszpański polityk, w latach 1995–1999 sekretarz generalny NATO, w latach 1999–2009 wysoki przedstawiciel do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa i sekretarz generalny Rady Unii Europejskiej.

Laureata wybiera kapituła nagrody: Jacek Sutryk - prezydent Wrocławia, dr Rafał Dutkiewicz – były prezydent Wrocławia, Laurynas Vaičiūnas - prezes zarządu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka – Jeziorańskiego, dr Łukasz Kamiński – dyrektor Ossolineum, prof. Robert Olkiewicz - Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, Jan Malicki - Dyrektor Studium Europy Wschodniej, prof. Jerzy Zdrada. Zwyczajowo nagroda jest wręczana w czerwcu w rocznicę częściowo wolnych wyborów do Sejmu i Senatu w 1989 roku.

W 2025 roku nagrodę JNJ otrzyma Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau za wytrwałą troskę o pamięć i obronę prawdy, będących warunkiem pojednania